Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) enerji piyasalarının gelecek 10 yılına odaklandığı Dünya Enerji Görünümü- 2020 (WEO) raporunu yayımladı.
IEA bu yıl ilk kez, küresel ısınmayı 1,5 dereceyle sınırlandırma hedefiyle uyumlu ve net sıfır emisyonlu ekonomi senaryosu olan NZE2050’yi rapora dâhil etti.
Enerji ve iklim uzmanları raporla ilgili ne düşünüyor?
Imperial College London Grantham Enstitüsü İklim Değişikliği ve Çevre Uzmanı ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 1,5⁰C Özel Raporu’nun yaklaşan Altıncı Değerlendirme Raporu’nun Başyazarı Joeri Rogelj yaptığı değerlendirmede,
“NZE2050 senaryosu, 2030’a kadar veri sağlıyor. Bu süreç ülkelerin hem 2030’a kadar yeni Ulusal Katkı Beyanları’nı (NDC) hem de yüzyıl ortasındaki karbonsuzlaştırma stratejilerini ortaya koymakla görevlendirildikleri bir zaman dilimi. Yeni IEA NZE2050 senaryosu böylece 2018 IPCC 1,5°C Özel Raporu’nun bulgularını tamamlayan ek bir veri noktası sağlayacaktır. Ayrıca 2030 emisyon değeri de, IPCC’nin 1,5°C Özel Rapor değerlendirmesine bağlıdır ve iyi bir seçimdir.” ifadelerini kullandı.
“2050’de net sıfır emisyon hedefine nasıl ulaşılması amaçlanıyor?”
Ancak senaryonun 2030 yılı ile ilgili bazı soruları cevapsız bıraktığını dile getiren Rogelj, “Asıl sorun, NZE2050’nin 2050’de net sıfır emisyon hedefine nasıl ulaşmayı amaçladığı. Burada özellikle ilgi çekici olan, senaryonun ne kadar ve ne tür karbon azaltımı (CDR) kullanmayı amaçladığı ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlarken bunu nasıl yapmayı planladığıdır.” dedi.
Raporda yer alan NZE2050 senaryosunun IPCC 1,5°C Özel Raporu (SR1.5) ile bir karşılaştırma sağladığını ancak bu karşılaştırmanın metodolojik olarak uygun olmadığını belirten Rogelj,
“IPCC’nin 1,5°C senaryo veritabanının yayınlanmasına bir dizi iyi uygulama kuralı eşlik etti. İlk kural şu şekildedir; ‘Senaryo grubunu istatistiksel bir örnek olarak yorumlamayın’. Bununla birlikte WEO, fosil yakıt kullanımı ve CDR ile ilgili karşılaştırmasında mütemadiyen bu hatayı yapmaktadır. Bu nedenle sürdürülebilir kalkınma ile uyumu hakkında çok bilgilendirici ve yeterli değildir.” açıklamasında bulundu.
“Küresel petrol talebindeki büyüme çağı önümüzdeki 10 yılda sona erecek”
Raporla ilgili değerlendirmelerde bulunan bir diğer isim olan, Carbon Tracker Enerji Uzmanı Kingsmill Bond’a göre, raporda yer alan iyi gelişmeler şu şekilde:
(Gerçekçi olmayan) “Mevcut Politikalar” senaryosu bir kenara bırakıldı ve sadece STEPS (BAU senaryosu) ve SDS (Paris uyumlu olduğu belirtilen) senaryolarına odaklanıldı.
Yeni enerji teknolojilerindeki hızlı büyüme ve iş yöntemlerindeki değişikliklere ek olarak, COVID şoku sonrası 2019 yılında fosil yakıt sisteminin büyük ölçüde sonlarına ulaştığımız kabul edilmeye başlandı. Dört senaryonun hepsinde 2019, enerji sisteminden kaynaklanan en yüksek CO2 emisyonunu ve en yüksek kömür talebini gördüğümüz yıl oldu.
STEPS dışındaki tüm senaryolarda, 2019 fosil yakıtların zirveyi gördüğü ve bundan böyle düşmeye başlayacağı yıl oldu. Dört senaryodan ikisinde (SDS ve NZE2050), petrol talebi 2019’da zirve yapıyor ve DRS senaryosunda yalnızca 2019 seviyelerine geri dönüyor. “Küresel petrol talebindeki büyüme çağının önümüzdeki 10 yılda sona ereceği” kabul ediliyor. WEO, STEPS altında bile elektrik arzındaki büyümenin yüzde 80’inin yenilenebilir kaynaklardan geleceğini belirtiyor.
WEO güneş enerjisi maliyetlerini daha gerçekçi almaya başladı. 2019’da bize ABD güneş enerjisinin seviyelendirilmiş enerji maliyetinin (LCOE) MWh başına 95 ABD doları olduğunu söylemişti. Bu yıl daha makul bir değerlendirme ile 50 dolar olarak hesaplandı. Dolayısıyla, bu önemli çığır açıcı teknolojinin maliyeti bir yılda yarı yarıya azaldı.
NZE2050 senaryolara olumlu bir katkıdır. Somut planlar ve fikirler içeriyor.
STEPS altında bile petrol ve gaz üretiminin bugünkü net değerinin kriz öncesinden yüzde 25 daha düşük olduğu kabul edilmektedir. SDS’ye göre ise kriz öncesine göre yüzde 50 daha düşük. Bu uzun zamandır üzerinde durduğumuz bir noktanın kabulüdür. Şirketler sadece ufak adımlarla başarılı bir şekilde enerji dönüşümünü gerçekleştirmeyi bekleyemez.
Enerji dönüşümünün önemli sonuçları olacağının kabul edildiği bu ifadeyle açıkça görülüyor: ‘değişim süreci ve bunun sonucu gelirlerdeki düşüş, açık bir piyasa dalgalanması ve kesinti olasılığı ile birlikte gelir.’
Ancak Bond’a göre de rapor bazı noktalarda geri kalıyor. Güneş enerjisinin önemi ve LCOE’lerin neredeyse yarıya inmesi hakkındaki vurgularına rağmen, STEPS senaryosu, 2040 yılında beklenen güneş kapasitesi miktarının 2019 beklentilerine göre yalnızca yüzde 16 arttığını dile getiren Bond,
“Bunun nedeni, modelin IEA’nın güneş enerjisinin sürekli olmama halini hesaba katmaya çalışan ve gelecekte açıklanamayan büyük maliyet sıçramaları öngören kendi metriği “VALCOE” üzerine kurulmuş olmasıdır. Bu modelin ardındaki detaylı varsayımlar açıklanmadı. WEO’nun genel olarak güneş enerjisi maliyet analizlerindeki zayıflığı göz önüne alındığında pek bir güvenilirliği bulunmuyor.” dedi.
Yeni ve daha hassas hesaplama yöntemleriyle bile, IEA’nın güneş enerjisi maliyetlerinin düşme oranında büyük bir yavaşlama öngördüğünü ve maliyetlerin 2010’dan bu yana yılda yüzde 18 oranında düştüğünü ifade eden Bond’a göre, “WEO maliyet düşüş oranının 2040’a kadar yılda sadece yüzde 2 olmasını bekliyor” ve bu durum pek inandırıcı görülmüyor.
Güneş enerjisi dağıtım beklentilerinin oldukça düşük olduğunu belirten Bond, ”Yılda yüzde 20 büyüyen bir teknoloji için 2019-2040 döneminde güneş enerjisinin yıllık bileşik büyüme oranı sadece yüzde 9 olarak öngörülüyor.
Çin’in 2060 net sıfır hedefini STEPS senaryosuna dâhil etmiş gibi görünmüyorlar. Bu durum Başkan Xi’nin konuya ilişkin açıklamasının çok yeni olması nedeniyle normal karşılanabilir. Ancak SDS’nin STEPS’ten daha gerçekçi bir bakış açısı var.” dedi.
SDS’nin hala çok iddialı (ve dolayısıyla olası olmayan) bir senaryo olarak sunulduğunu ifade eden Bond, “WEO, güneş enerjisi kurulumlarının 2019’da 108 GW’tan 2030’da 280 GW’a çıkması gerektiğini iddialı bir hedef olarak belirtiyor. Bu aslında sadece yüzde 9’luk bir yıllık bileşik büyüme oranı ve geçmişte güneş enerjisinin tecrübe ettiğinden çok daha düşük (yüzde 20-25).
STEPS senaryosu, petrol piyasası için iyimser derecede yüksek bir fiyatlandırma ortamı sunuyor. 2040 yılında petrol fiyatlarının 85 dolar, Avrupa’da gaz fiyatlarının ise 8,5 dolar olacağını tahmin ediyor. Yenilenebilir alternatiflerin düşen fiyatları ışığında bu tahminler ancak hayal ürünü olabilir.” açıklamasında bulundu.
