Uzun zamandır beklenen Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC)’nin 6’ıncı Değerlendirme Raporu 9 Ağustos’ta çevrim içi olarak yayınlandı. Raporda iklim değişikliğinin yaygın şekilde görüldüğü, artarak hızla ilerlediği belirtiliyor.
İnsan kaynaklı iklim değişikliği şimdiden dünyanın her bölgesinde birçok aşırı hava ve iklim hareketine yol açıyor. Bilim insanları, atmosfer, okyanuslar ve denizler, buzullar dâhil olmak üzere Dünya’nın tüm iklim sistemlerindeki değişiklikleri gözlemliyor.
Rapora göre, bu değişikliklerin çoğu eşi benzeri görülmemiş seviyede ve bazılarının artışı da devam ediyor. Deniz seviyesinin yükselmesi gibi bazı gelişmeler ‘geri döndürülemez’ seviyeye erişmiş durumda.
Sera etkisi yapan gazların salımı azaltılmalı
Ancak IPCC uzmanları, iklim değişikliğini sınırlamak için hala zaman olduğunu söylüyor. Karbondioksit (CO2) ve diğer sera etkisi yapan gazlarının salınımlarında güçlü ve sürekli azalmanın, hava kalitesini hızla iyileştirebileceği ve 20 ila 30 yıl içinde küresel sıcaklıkların dengelenebileceği ifade ediliyor.
BM Genel Sekreteri António Guterres, IPCC raporunun “insanlık için kırmızı alarm” zillerinin çaldığı anlamına geldiğini söyledi. Guterres, “Alarm zilleri kulakları sağır edecek seviyede ve kanıtlar reddedilemeyecek nitelikte.” dedi.
IPCC raporu ile ilgili bir açıklama yayınlayan Guterres, uluslararası olarak kabul edilen, sanayi öncesi dönem küresel ısınma seviyelerinin 1,5°C derece üzerindeki eşiğin aşılmasının “tehlikeli bir şekilde yakın olduğunu” belirtti ve ”Yakın vadede 1,5°C dereceye ulaşma riskiyle karşı karşıyayız. Bu eşiğin aşılmasını önlemenin tek yolu acilen çabalarımızı hızlandırmak ve en iddialı yolu takip etmektir.” dedi.
Guterres, 1,5°C derece hedefini hayatta tutabilmek için kararlı bir şekilde harekete geçilmesinin şart olduğunu söyledi.
Guterres, açıklamasında, “Bu krize dayanışma ve cesaretle yanıt verirsek, kapsayıcı ve yeşil ekonomiler, refah, daha temiz hava ve daha iyi sağlık herkes için mümkün olacaktır” dedi.
Genel Sekreter, Kasım ayında Glasgow’da yapılacak çok önemli COP26 iklim konferansı öncesinde, tüm ulusların, özellikle de gelişmiş G20 ekonomilerinin, net sıfır emisyon koalisyonuna katılması gerektiğini söyledi ve bunun için de somut adımlar atmalarını istedi.
İnsanlardan kaynaklanıyor
66 ülkeden 234 bilim insanı tarafından hazırlanan raporda, iklimin insan faaliyetleri sonucu değiştiğinin ve bu faaliyetlerin küresel ısınmayı, en azından son 2 bin yıldır görülmemiş bir seviyeye çıkarttığının altı çiziliyor.
Zaman azalıyor
IPCC, önlem alınmadığı takdirde 21’inci yüzyılda 2°C’lik küresel ısınmanın aşılacağı konusunda uyarıda bulunuyor. Raporda, önümüzdeki on yıllarda CO2 ve sera etkisi yapan diğer gaz salınımlarında hızlı ve derin azalmalar olmazsa, 2015 Paris Anlaşmasının hedeflerine ulaşmanın “mümkün olamayacağı” ifade ediliyor.
IPCC Çalışma Grubu Eş Başkanı Panmao Zhai iklim değişikliğinin dengelenebilmesi için sera etkisi yapan gaz salınımlarında güçlü, hızlı ve sürekli azalmalar ve net sıfır CO2 emisyonuna ulaşılmasının gerektiğini vurguluyor. Zhai başta metan olmak üzere sera etkisi yapan diğer gazların ve hava kirleticilerin sınırlanmasının hem sağlık hem de iklim için fayda sağlayacağının altını çiziyor.
Metan emisyonları acilen azaltılmalı
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin yayımlanan son raporuna göre, gezegeni kurtarmak için metan emisyonlarının acilen azaltılması gerekiyor.
İklim Haber‘in aktardığına göre, 40 yıllık iklim müzakerelerinde dünya, en bol bulunan iklimi ısıtan gaz olan karbondioksite yoğunlaştı. Bu yıl ise bilim insanları, küresel ısınmayı engellemek için başka bir güçlü seragazı olan metana odaklanılması çağrısı yaptı.
Bilim insanları, ülkelerin karbondioksit emisyonlarını azaltmanın yanı sıra metan emisyonlarında “güçlü, hızlı ve sürekli azalmalar” yapması gerektiği konusunda uyarıda bulundu.
Bu durum, karbondioksit kaynağı kömüre daha temiz bir alternatif olarak doğalgazı tercih eden ülkelerde şaşkınlığa neden olabilir. Ayrıca, tarım ve hayvancılığın, özellikle büyükbaş hayvanların önemli endüstriler olduğu ülkeler için zorluklar oluşturabilir.
Ancak hem metan hem de karbondioksit atmosferi ısıtsa da, iki seragazı eşit özellikle sahip değil. Tek bir karbondioksit molekülü, bir metan molekülünden daha az ısınmaya neden olur, ancak atmosferde yüzlerce yıl kalır, metan ise yirmi yıl içinde kaybolur.
Washington DC’deki Yönetim ve Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü’nün başkanı olan IPCC rapor incelemecisi Durwood Zaelke, raporun “dünya üzerinde metan konusundaki eylemin hızlandırılması için çok fazla baskı oluşturduğunu” söyledi.
Zaelke, “Metanı kesmek, ısınmayı yavaşlatmak için en büyük ve en hızlı stratejidir” dedi.
