Avrupa Birliği (AB) iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında oluşturduğu Sınırda Karbon Mekanizması (CBAM) ile karbon kaçağını azaltmayı hedefliyor.
Dünya Ticaret Örgütü (WTO) kurallarına ve AB’nin diğer uluslararası yükümlülüklerine uygun olarak tasarlanan CBAM sistemine göre AB üyesi ithalatçılar karbon sertifikası alacak.
AB üyesi olmayan bir üretici ise ithal edilen malların üretiminde kullanılan karbon için üçüncü bir ülkede zaten bir fiyat ödediğini gösterebildiğinde, AB ithalatçısı için karşılık gelen maliyet tamamen düşürülebilecek.
Bu sistemle AB üyesi olmayan ülkelerdeki üreticiler, üretim süreçlerini karbondan arındırmaya teşvik edilmiş olacak.
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması, Kaliforniya gibi dünyanın bazı bölgelerinde hâlihazırda yürürlükte ve Kanada ile Japonya gibi bazı ülkelerde de benzer girişimler planlıyor.
Ek olarak, IMF ve OECD de bu tür önlemlerin sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik uluslararası çabaları nasıl destekleyebileceğini incelemek için çalışmalar yürütüyor.
G20 Maliye Bakanları da 9-10 Temmuz 2021 tarihli toplantılarının ardından yayınladıkları bildiride, karbon fiyatlandırma mekanizmalarının kullanımı konusunda daha yakın uluslararası koordinasyon ihtiyacı olduğunu gündeme getirdi.
Emisyon salımı yüksek sektörlerle başlanacak
AB’nin uygulayacağı bu mekanizma aşamalı olarak uygulanacak ve başlangıçta yüksek karbon kaçağı riski bulunan demir-çelik, çimento, gübre, alüminyum ve elektrik üretimi sektörlerinde geçerli olacak.
Bu ürünler için 2023’ten itibaren sorunsuz bir şekilde piyasaya arzı kolaylaştırmak ve üçüncü ülkelerle diyaloğu kolaylaştırmak amacıyla bir raporlama sistemi uygulanacak. İthalatçılar ödemeye 2026’da başlayacak.
CBAM’den elde edilen gelirler, Kurumlararası Anlaşma’da belirtildiği gibi AB bütçesine katkıda bulunacak.
Emisyon Ticaret Sistemi nedir?
AB’nin iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik amiral gemisi olarak gösterilen Emisyon Ticareti Sistemi (ETS), dünyanın ilk uluslararası emisyon ticareti planı olarak gösteriliyor.
Belirli sektörlerdeki endüstriyel tesislerden salınabilecek sera gazı emisyonlarının miktarına bir üst sınır koyan sistemle karbon kaçağının önlenmesi amaçlanıyor.
CBAM kapsamında alınacak sertifikaların fiyatı avro/ton CO2 olarak ifade edilen AB ETS tahsisatlarının haftalık ortalama ihale fiyatına bağlı olarak hesaplanacak.
Malların ithalatçıları, bireysel olarak veya bir temsilci aracılığıyla, CBAM sertifikaları da alabilecekleri ulusal makamlara kayıt yaptırmak zorunda kalacak.
Ulusal makamlar, beyan sahiplerinin CBAM sistemine kaydedilmesine ve ayrıca beyanların gözden geçirilmesine ve doğrulanmasına izin verecek.
İthalatçılar CBAM sertifikalarının satışından da sorumlu olacak. CBAM kapsamındaki malları AB’ye ithal etmek için her yıl 31 Mayıs’a kadar, bir önceki yılda AB’ye ithal edilen malların miktarını ve bu malların neden olduğu emisyonları beyan etmeleri gerekecek.
