ABD’deki Massachusetts Amherst Üniversitesi (UMass Amherst), fosil yakıt teşviklerinin dünya genelinde aşamalı olarak kaldırılması için kapsamlı bir yol haritası sunan yeni bir rapor yayımladı. Üniversitenin açıklamasına göre, rapor fosil yakıt kullanımını azaltmayı ve temiz enerjiye geçişi hızlandırmayı hedefleyen somut öneriler içeriyor.
Raporda, fosil yakıt sübvansiyonlarının hem tüketicileri bu tür enerjileri satın almaya hem de üreticileri üretmeye devam etmeye teşvik ederek “ters teşvikler” yarattığına dikkat çekiliyor. Aynı zamanda bu sübvansiyonların, temiz enerji odaklı bir altyapıya geçişi finanse etmek için harekete geçirilebilecek büyük bir finansal kaynak temsil ettiği vurgulanıyor.
Öte yandan rapor, fosil yakıt sübvansiyonlarının küresel ölçekte ciddi boyutlara ulaştığını da ortaya koyuyor. 2022 yılında toplam sübvansiyon tutarı 1,7 trilyon dolara ulaşırken, 2023’te bu rakam 1,1 trilyon dolar seviyesinde kaldı. Bu rakamlar, dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 1’ine denk geliyor. Çalışmada, bu teşviklerin iklim hedeflerini baltaladığı ve kirletici enerji kaynaklarına olan bağımlılığı pekiştirdiği uyarısı yapılıyor.
Araştırmacılar, fosil yakıt teşviklerinin kademeli ve dikkatli bir şekilde kaldırılmasını öneriyor. Bu süreçte izlenmesi gereken adımlar arasında şunlar öne çıkıyor:
Hedefli Nakit veya Ayni Transferler: Hindistan ve Endonezya’daki mevcut reformlar örnek alınarak, düşük ve orta gelirli haneleri enerji fiyatlarındaki artışlardan koruyacak destek programları oluşturulması.
Yeniden Gelir Dağıtımı: Fosil yakıt sübvansiyonlarının kaldırılmasından sağlanan tasarrufların, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği gibi alanlara yönlendirilmesi.
Kamu İletişimi ve Kademeli Reform: Reformların siyasi destek kazanması için sübvansiyonların şeffaf bir şekilde belgelenmesi, fiyat geçişlerinin yumuşatılması ve adım adım bir uygulama planı oluşturulması.
Siyasi Direnişe Yönelik Stratejiler: Fosil yakıt teşviklerinden en fazla yararlanan yüksek gelirli gruplar ve büyük fosil yakıt şirketlerinin direncine karşılık, geniş tabanlı kamuoyu desteği oluşturulması.
UMass Amherst’te Ekonomi Profesörü ve PERI (Political Economy Research Institute) eş direktörü olan raporun baş yazarı Robert Pollin, “Bu rapor, petrol, kömür ve doğal gaz için sübvansiyonları aşamalı olarak kaldırırken fırsatları genişletmek ve insanların yaşam standartlarını korumak için bir yol haritası sunuyor.” dedi.
