Dr. Saygın: “Bugünden itibaren 2030’a kadar bahsetmiş olduğum enerji dönüşümü resmini yakalamak istiyorsak, yıllık 5-7 milyar dolar yatırım yapmamız gerekiyor. Ancak bu bahsettiğim rakam içerisinde termik santrallere yapılan yatırım yer almıyor. Yani geçmişte termiklere yaptığınız yatırımları yenilenebilir kaynaklara yapmalısınız.”
Türkiye’de enerji sektörünün finansmanı konusunda önemli bir çalışma yapıldı. SHURA tarafından yapılan “Türkiye’de Enerji Dönüşümünün Finansmanı” başlıklı raporun sonuçlarını SHURA Direktörü Dr. Değer Saygın ile konuştuk.
Dr. Değer Saygın
Saygın, “Türkiye’de bugüne kadar baktığınızda enerji sektörünün finansmanının rakamsal bir fotoğrafı çekilmemişti. Gelecekte enerji dönüşümünün devam etmesini istiyorsak; ne kadar yatırım oldu, bu yatırımı hangi kaynaklardan finanse ettik, ne kadar daha finansman ve yatırım ihtiyacımız var konu başlıklarının rakamsal olarak bir araya toplanması gerekiyordu.” dedi.
Türkiye’nin enerji talebi yüzde 90 arttı
Yüzden fazla kişi ve 50’ye yakın kurumun destek olduğu ve saha deneyimlerin de değerlendirildiği rapora göre, Türkiye’nin enerji talebi son 17 senede yüzde 90 arttı. Bu artışın arkasında yatan neden ise nüfusun ve kişi başına düşen gelirimizin artması.
Kişilerin alım gücünün artmasının enerji tüketimini artırdığını ifade eden Saygın, “Evde kullandığınız elektrik cihazların sayısı artıyor. Sanayi daha fazla enerji tüketiyor. Bunun yanı sıra enerji talebi sadece elektrik değil, binalardaki ısıtma, ulaştırma gibi etmenlerden dolayı da artıyor.” dedi.
Yüzde 33 yenilenebilir enerji
Yapılan çalışma sonuçlarına göre Türkiye’nin şu anda toplam elektrik tüketiminin 1/3’ü, yani yüzde 33’ü yenilenebilir enerjiden geliyor. Bu yüzde 33’ün yüzde 10’nu güneş ve rüzgar enerjisinden oluşurken, yüzde 23’ü ise hidro, jeotermal ve biyoyakıtlar olmak üzere diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanıyor.
Türkiye’nin yüzde 33 olan yenilenebilir enerji payının 2020 yılına kadar yüzde 50 seviyesine gelebileceğini, bu kaynağın büyük çoğunluğunun güneş ve rüzgar enerjisinden sağlanabileceğini vurgulayan Saygın, “Enerji verimliliğinde ise Türkiye’nin, Mart 2018’de yayımlanan çok kapsamlı bir ‘Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’ var. 2023’ün hedeflendiği bu eylem planı, 2030’a kadar aynı hızda devam edebilirse, Türkiye enerji dönüşümü açısından çok önemli bir yol kat etmiş olacak.” dedi.
“Yıllık 5-7 milyar dolar yatırım yapılmalı”
Türkiye’de enerji sektörüne fosiller de dâhil olmak üzere 6-7 milyar dolarlık yıllık yatırım yapıldığı bilgisini veren Saygın, “Bugünden itibaren 2030’a kadar bahsetmiş olduğum enerji dönüşümü resmini yakalamak istiyorsak da yıllık 5-7 milyar dolar yatırım yapmamız gerekiyor. Ancak bu bahsettiğim rakam içerisinde termik santrallere yapılan yatırım yer almıyor. Yani geçmişte termiklere yaptığınız yatırımları, yenilenebilir kaynaklara yapacaksınız. Türkiye’de oldukça fazla bir kapasitemiz olduğunu görüyoruz. Gelecekte beklenen yatırımların belki de yüzde 100’ü yenilenebilir enerji ile ilgili olacaktır.” ifadelerini kullandı.
“Elektrik sektörü liberalleşiyor”
Elektrik sektörünün tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de özelleşmeye başladığı bilgisini veren Saygın, “Türkiye’de elektrik sektörü 2001 yılından beri bir liberalleşme içerisinde. Yani elektrik üretiminde özel sektörün katkısı çok daha fazla olmaya başladı. Başta doğalgaz yatırımları olmak üzere, termik santrallere yapılan yatırımlar da o yıllarda çok arttı. Şu anda ülkemizde termik santrallerde ihtiyacımızdan daha fazla bir kapasite mevcut ve bu nedenle beklenen talebimiz azaldı.” ifadelerini kullandı.
Kurulu gücün yarısı yenilenebilir enerjiden
Türkiye’de bulunan elektrik üretim gücünün yüzde 50’sinin yenilenebilir enerji, yüzde 50’sinin de termik santrallerden oluştuğu bilgisini veren Saygın, “Üretimde ise yenilenebilir enerji mevcut ihtiyacın üçte birini karşılıyor. Son senelere baktığımızda, özellikle güneş enerjisinde çok büyük bir kapasite artışı oldu. 2017 yılına baktığımızda Türkiye kapasite artışından birinci oldu. 2018 yılında da Almanya’dan sonra Avrupa ikincisi olduk.” dedi.
Enerji sektörüne 120 milyar dolar yatırım gerçekleştirildi
Türkiye enerji sektöründe son 17 senede 120 milyar dolarlık bir yatırım gerçekleştiğini söyleyen Saygın, “Bunun 110 milyar doları enerji kapasitesi ve alt yapı, 10 milyar doları ise enerji verimliliği için yapıldı.” dedi.
Rapora göre, 120 milyar dolarlık yatırımın 75 milyar doları üretim alanında yapılırken, üretim ile ilgili bu yatırımın 40 milyar doları yenilenebilir enerji alanında gerçekleştirildi.
“YEKDEM, yatırımların artmasını sağladı”
Hükümetin koymuş olduğu Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması(YEKDEM) ile sağlanan satın alma garantisinin yenilenebilir enerji sektörüne yatırım yapılmasının önünü açtığını belirten Saygın,
“Bu bir satın alma garantisi aslında. Siz yenilenebilir enerji ile ilgili bir santrali inşa ediyorsanız, devlet size bir birim üzerinden satın alma garantisi veriyor. Bu sayede enerjideki kapasite büyümesinin büyük çoğunluğu yenilenebilir enerjiden geliyor.” açıklamasında bulundu.
Enerji verimliliğine 10 milyar dolar yatırım yapıldı
Enerji verimliliği alanında yapılan son 17 senelik yatırım miktarının 10 milyar dolar olduğu bilgisini veren Saygın, “Yenilenebilir enerjiye enerji verimliliğinin dört katı yatırım yapmışız, ancak bizim her ikisine de ihtiyacımız var. Türkiye’nin enerji verimliliği yüzden 1’den biraz daha fazla arttı. Bu olumlu bir şey ama Türkiye’nin enerji tüketiminin hızla arttığını düşünürseniz, enerji yoğunluğunun çok daha hızlı bir şekilde düşmesi gerekiyor. Sadece yenilenebilir değil, aynı zamanda enerji verimliliğin de desteklenmesi gerekmektedir.” ifadelerini kullandı.
“Yenilenebilir enerji yatırımları kredi ile yapılıyor”
Rapora göre, yenilenebilir enerji yatırımlarının büyük çoğunluğu yurtdışı finansman kaynakları olmak üzere kredi alınarak yapılırken, enerji verimliliği yatırımlarında ise kişiler öz kaynaklarını kullanıyor ve borçlanma oranı yenilenebilir enerjiye göre çok daha az.
