Fas’ta hükümetin enerjide dışa bağımlılığı azaltmak için başlattığı yenilenebilir enerjiye geçiş atağı, yaşanan gecikmeler nedeniyle eleştirilere sebep oluyor.
Hükümetin ülkenin enerji ihtiyacını karşılamak için alternatif yollar bulma planı yeniden ülke gündemine oturdu. Geçtiğimiz aylarda süreci değerlendiren Fas Kralı 6. Muhammed, devam eden projelerin yavaşladığı yönünde eleştiride bulundu.
Dünya Ekonomi Forumu, dünya ülkelerinin yenilenebilir enerjiye geçiş hızları üzerine her yıl yayınladığı raporunda Fas’ın son dönemki performansında bir düşüşün yaşandığını açıkladı.
Fas, öncü olmak istediği yenilenebilir enerjiye geçiş konusunda ülkenin yüzde 94 civarında seyreden ithal petrol bağımlılığını azaltmayı hedefliyor.
Gecikme eleştirisi
Kral 6. Muhammed, 23 Ekim 2020 tarihinde yaptığı yazılı açıklamada, hükümetin, ülkenin ihtiyaçlarını karşılayacak alternatif enerji kaynakları bulmayı amaçlayan yenilenebilir enerji programlarında gecikmelerin olduğu yönünde eleştiride bulundu.
Açıklama Fas Kralının başkanlık yaptığı ve ülkede yenilenebilir enerji programının güncel durumunun değerlendirildiği Krallık Divanı’nın ardından geldi.
Ocak 2018’de Fas Sürdürülebilir Enerji Ajansı Başkanı Mustafa Bakuri, ülkede tüketilen elektriğin 2018-2020 dönemi içerisinde yüzde 42’sinin yenilenebilir enerjiden elde edilmesinin planlandığı ve bu aranın 2030 yılına kadar yüzde 52’ye çıkarılmasının hedeflendiğini belirtmişti.
Fas tarafından gelen resmi verilere göre ülkenin yıllık enerji faturası 9,9 Milyar civarında. Bu bağlamda Kuzey Afrika ülkesi dışa bağımlılığını azaltmak için yenilenebilir enerji konusunda güçlü projeler ortaya koyuyor.
Fas’ın enerji ithalatını azaltmak için başlattığı çalışmalar, rüzgâr, güneş, su, jeotermal ısı ve doğal atık alanlarında yoğunlaşıyor.
Resmi verilere göre ülkede üretilen toplam yenilenebilir enerji 3 bin 700 megavat seviyelerine ulaştı. Bu rakam, Fas’taki elektrik talebinin yüzde 20’sine tekabül ediyor.
Yenilenebilir enerjiye geçişte “düşük oranda gerileme” var
Dünya Ekonomi Forumu, 21 Nisan’da Fas’ın yenilenebilir enerji üretimindeki hızının Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) ardından dünyada 3’üncü sırada yer aldığını açıkladı.
Kurum buna karşın ülkenin 2021 yılındaki performansında “düşük oranda gerileme” tespit ettiğini kaydetti.
Dünya Ekonomi Forumu’nun bu seneki raporunda, Fas şu anki enerji üretimi ile dünya genelinde 66’ıncı sırada yer alıyor.
Uzmanlar, Fas’ın enerji geçişinde karşılaştığı en büyük sorunun ülkede sürekli artan enerji talebi olduğunu savunurken, yükselmeye devam eden üretim miktarının ise ülkenin sosyal ve ekonomik kalkınmasına destek verdiğini düşünüyor.
Fas’ın yükümlülükleri neler?
Fas Politika Analizi Enstitüsü araştırma görevlisi Raşit Oraz, “Alternatif enerjileri kullanma eğilimi ve iklim değişikliği ile erken yüzleşmek tüm dünya ülkeleri için stratejik bir seçimdir.” dedi.
Yenilenebilir enerjiye yönelmenin tek hedefinin ülke içi talebi karşılamak olmadığını kaydeden Oraz, bunun “geleneksel enerji üretiminin sebep olduğu emisyonları önlemeyi ve çevreyi korumayı da amaçladığını” söyledi.
Fas’ın Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 22. Taraflar Konferansına (COP22) ev sahipliği yapan ülkelerden biri olduğunu hatırlatan Oraz, bu ağırlamanın Kuzey Afrika ülkesinin sözleşme şartları çerçevesinde hareket etme noktasındaki çabalarından kaynaklandığını vurguladı.
Oraz, Paris İklim Anlaşması’na bağlı olarak Fas’ın, 2030 yılına kadar sera gazı emisyon oranını yüzde 42 oranında düşürmeyi planladığını kaydetti.
Fas’ın yenilenebilir enerjiye geçişte iki stratejik hedefi bulunuyor
Faslı araştırmacı, hükümetin yenilenebilir enerjiye olan bağlılığını iki stratejik hedefe göre planladığına değindi.
Bunlardan ilkinin iklim değişikliği ile mücadelede uluslararası taahhütlere uygun hareket etmek olduğunu belirten Oraz, ikincisinin ise alternatif enerji kaynakları sağlayarak ülkenin son yıllarda yüzde 94’ün üzerine çıkan enerji bağımlılığını azaltmak olduğunu ifade etti.
Gelişen teknolojinin enerji üretimi geçişini etkilediğini belirten Oraz, “Enerji alanında hızla gelişen teknoloji, bazı projelerin eskimesine neden oluyor bazılarının ise yapımını etkiliyor.” dedi.
Fas’ta mevcut aşamada yenilenebilir enerji üretimi maliyetinin hala yüksek olduğuna dikkat çeken Oraz, “Doğal kaynaklarının kullanım maliyeti ne kadar azalırsa ülkenin enerji üretimi de o kadar yükselir.” dedi.
Ülkenin enerji alanında dışa bağımlılığının oldukça yüksek olduğuna dikkat çeken Faslı araştırmacı, hedeflenen refah seviyesine ulaşılması için “Fas’ın yenilenebilir enerji alanına daha fazla yatırım yapmaktan başka seçeceği yok.” değerlendirmesinde bulundu.(AA)