Büyük ve gelişmekte olan kritik maden üreticileri ve tüketicileri de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki kıtalardan neredeyse 50 ülke, hızlı ve güvenli enerji geçişlerini sağlamak için kritik mineraller üzerinde deneyimlerini paylaşmak ve etkili eylem planlarını tartışmak üzere ilk Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Kritik Mineraller ve Temiz Enerji Zirvesi’nde endüstri, yatırım ve sivil toplum liderleriyle bir araya geldi. Zirve, rüzgâr türbinleri, elektrikli araçlar ve güneş panelleri gibi temel temiz enerji teknolojilerinin merkezinde yer alan malzemeler olan kritik mineraller üzerindeki çalışmaları ilerletmek amacıyla düzenlendi.
Temmuz ayında yeni bir çevrimiçi veri araştırmacısıyla birlikte yayınlanan ilk yıllık IEA Kritik Mineraller Pazar İncelemesi, temiz enerji teknolojilerinin rekor düzeyde yaygınlaştırılmasının lityum, kobalt, nikel ve bakır gibi minerallere yönelik büyük talebi artırdığını gösteriyor. Zirve’de katılımcılar arasındaki tartışmaların odağında, bu yeni talep dalgasına karşılık verecek yeni stratejiler geliştirilmesi yer alırken, altı temel eylem alanı belirlendi:
- Mineral tedarikinin çeşitlendirilmesine yönelik ilerlemenin hızlandırılması: Ülkelerin iklim ve temiz enerji hedeflerini desteklemek için birçok mineral ve metal arzını önemli ölçüde artırmak gerekeceğinden katılımcılar, kritik minerallerin çeşitlendirilmiş ve sürdürülebilir tedarikine yönelik ilerlemeyi hızlandırma ihtiyacı üzerinde anlaştılar.
- Teknolojinin ve geri dönüşümün gücünü ortaya çıkarın: Katılımcılar, tedarikteki potansiyel sıkıntıları hafifletmek için teknolojinin ve geri dönüşümün tüm potansiyelinden yararlanmanın öneminin altını çizdiler. Yeni teknoloji, kaynak verimliliğini artırmak için ekstraksiyon ve işleme sırasındaki enerji ve su gereksinimlerini azaltabilir, ekstraksiyon yöntemlerini, ürün tasarımını ve kullanım ömrü sonu süreçlerini optimize edebilir. IEA ayrıca e-atık, endüstriyel hurda, ömrünü tamamlamış piller, rüzgâr türbinleri ve kalıcı mıknatıslar gibi tüm potansiyel kaynakları kapsayan geri dönüşüme yönelik etkili yaklaşımları incelemek için derinlemesine bir çalışma gerçekleştirecek.
- Piyasalarda şeffaflığı teşvik edin: Bazı kritik maden piyasaları, dalgalanma yaratabilecek ve yeni yatırımları engelleyebilecek sınırlı fiyat şeffaflığıyla karakterize edilir. Tedarik zinciri boyunca riskler hakkında daha fazla bilgi almak için tüketicilerden gelen çağrıların artması üzerine katılımcılar, durum tespiti ve izlenebilirlik uygulamalarını güçlendirerek yeni yatırımları kolaylaştıran şeffaf piyasaların teşvik edilmesi ihtiyacını vurguladılar. IEA bu kapsamda piyasa izleme yeteneklerini güçlendirecek ve kritik mineraller piyasasına ilişkin düzenli rapor hazırlayacak.
- Güvenilir bilgilerin kullanılabilirliğini artırın: Veriler, iyi işleyen bir pazarın sağlanması ve şirketlerin ve politika yapıcıların öncelikleri belirlemesine ve potansiyel tıkanıklıkları ele almasına olanak sağlamak için hayati öneme sahip. Bu kapsamda IEA, ortaklarıyla birlikte, bu deneyimin kritik madenlerle ilgili kamuya açık veri paylaşımını nasıl mümkün kılabileceğinin araştırılmasında öncü bir rol oynayacak.
- Sürdürülebilir ve sorumlu uygulamalar için teşvikler yaratın: Zirve katılımcıları, çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) çabalarının ödüllendirilmesi ve yasal ve düzenleyici korumaları gevşetmeden yeni tesislerin onaylarının hızlandırılması gibi kritik minerallerin sürdürülebilir ve sorumlu üretimini teşvik etmenin önemini vurguladılar. IEA’nın Kritik Mineraller Politikası Takipçisi, mineral üretiminin olumsuz etkilerini azaltmak için yeni politika rehberliği geliştirmek amacıyla hükümetler ve diğer paydaşlarla birlikte çalışmanın yanı sıra politika gelişmelerini ve ÇSY endişelerini izler.
- Uluslararası iş birliğini teşvik edin: Zirve boyunca yinelenen tema, kritik minerallere yönelik talep artışının herhangi bir ülke veya şirket tarafından çözülemeyeceğiydi. Hükümetler, piyasa katılımcıları, sivil toplum ve uluslararası kuruluşlar arasında uluslararası iş birliğine yönelik çabaların güçlendirilmesi, bu zorlukların kapsayıcı bir şekilde aşılması açısından büyük önem taşıyor. Spesifik alanlardan biri, tedarik zincirlerinin dayanıklılığının artırılmasına yardımcı olacak diğer önlemlerin yanı sıra gönüllü stoklamayı da içeren mekanizmaların araştırılması yoluyla arz güvenliğini artırma çabalarıdır. Düzenlenen zirve gibi etkinlikler aracılığıyla tüm paydaşlar arasındaki diyaloğun kolaylaştırılması hedefleniyor.
Dünyanın dört bir yanındaki hükümetlerin IEA’dan, kritik minerallerin ve temiz enerji teknolojisi üretiminin tedariğinin çeşitlendirilmesine yönelik seçenekler konusunda öneri talebi üzerine IEA, bu konulara ayrılmış yeni bir Enerji Güvenliği ve Kritik Mineraller Bölümü oluşturuyor.
IEA İcra Direktörü Fatih Birol, “Bugün kritik maden piyasalarında gördüğümüz aşırı yoğunlaşma düzeyi, modern dünyada güvendiğimiz diğer hiçbir önemli emtiaya benzemiyor. Tarih bize, temel kaynakların arzını ve ticaret yollarını uygun şekilde çeşitlendirmemenin büyük riskler getirdiğini gösterdi. Temiz enerjiye geçiş için kritik minerallerin güvenli ve sürdürülebilir tedarikini sağlamak, dünya çapındaki hükümetler, şirketler ve yatırımcılar için hızla en önemli öncelik haline geldi. IEA yıllardır bu konu üzerinde çalışıyor ve bu Zirveye geniş ve üst düzey katılımın da yansıttığı gibi bir liderlik rolü oluşturdu. Pek çok paydaşın artık bu yeni gerçekliğe ne kadar hazırlıklı olduklarını sormasıyla birlikte IEA, dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin sağlam ve dayanıklı temiz enerji tedarik zincirleri geliştirmelerine yardımcı olmak için çalışmalarımızı genişletiyor ve derinleştiriyor.” açıklamasını yaptı.
