Yazar: Jeolog Dr. İlker ŞENGÜLER, YILDIRIM Şirketler Grubu / YILMADEN Holding
Son yıllarda “geleceğin enerjisi” “yeşil enerji” “enerji geçişi” gibi birçok kavram enerji literatüründe yer almaya başladı. Fosil yakıtların neden olduğu karbon ile değişen dünyamız, bugüne kadar görülmeyen sıcaklık, kuraklık, fırtına, sel ve yangınlar ile tanışınca “yeşil ekonomi” kaçınılmaz oldu ve o da literatürde yerini aldı.
Yaşanan bütün bu olumsuzluklar, enerji dönüşümünün çok önemli parçasını oluşturan pillerde büyük gelişmeye fırsat verdi. Bu hızlı gelişim, elektrikli araç pillerinin daha uzun süreli kullanımı yanında düşük maliyet arayışlarını da getirdi.
Bu bağlamda elektrikli araç üretimine hazırlanan ülkeler, olmazsa olmaz kritik metaller arayışına girdiler. Ülkeler kendi projeksiyonları ve kaynakları çerçevesinde bu metalleri sıralasalar da, vanadyum bütün listelerde yer aldı ve vanadyum arayışları başladı.
Bu arayışlar, ülkelerde terk edilme sürecinde olan fosil yakıtları yeniden gündeme getirdi. Sapropel/Stone Coal, Boghead Coal/Channel Coal, Linyit, Torbanit, Siyah Şeyl/Oil Shale, Asfaltit vb fosil yakıtlar, geçmiş yıllardaki enerji değerleri dışında incelenmeye başladı.
Bu süreçte Çin’in güneyinde bulunan ve “stone coal” olarak adlandırılan kayaçların vanadyum konsantrasyonları dikkatleri çekmiştir. Ülkemizde de Tersiyer yaşlı kömür havzalarında önemli bir konsantrasyon, geçmiş yıllarda yapılan analizlerden belirlenmiştir.
Şırnak ve Silopi Bölgesi asfaltitlerinin küllerinde bulunan elementlerin endüstriyel ölçekte kazanılabilmesi amacıyla hidrometalurjik bir yöntem geliştirilmiş ve % 0.46 vanadyum bulunan kül örneği, yapılan flotasyon ile zenginleştirme sonucunda yaklaşık 12 kat deriştirilerek % 6.90 vanadyum eldesi başarılmıştır.
Avustralya’nın Kuzey Batı Queensland kentindeki Julia Creek bölgesinde şirket 2019 yılı sonunda, bitümlü şeyl (oil shale) sahasında, JORC standartlarında %62’lik bir artışla sonuçlanan önemli bir kaynak artışını duyurmuştur.
Dünyadan ve ülkemizden böyle örnekleri çoğaltmak mümkündür. Ülke olarak sahip olduğumuz vanadyum zengini fosil yakıtlar ile gelecekte “yeşil ekonomi” içinde önemli bir yer sahibi olacağımız açıktır.
