Yazar: Dr. İlker ŞENGÜLER, YILMADEN Holding
Afrika, jeolojik konumu gereği, her türlü maden yatağının mineralizasyonu açısından zengin bir kıtadır. Dünyanın önemli platin, elmas, kromit, kobalt, fosfat, manganez, altın ve boksit rezervlerine sahiptir. Afrika, sınırlı maden arama faaliyetlerine rağmen, Dünyamızın maden kaynaklarının yaklaşık yüzde 30’una ev sahipliği yapmaktadır. Afrika’nın, son teknoloji kullanılarak halen keşfedilmeyi bekleyen maden kaynaklarının, Dünyadaki toplam bilinen kaynakların yarısından fazla olduğu düşünülmektedir.
Güney Afrika, Gana, Gine, Moritanya, Zimbabve, Tanzanya, Zambiya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi birçok Afrika ülkesinin madencilik ve mineral ürünleri ekonomisinin gelişmesi için hayati kaynaklardır. Yakıtlar ve mineraller, toplam Afrika ihracatının yaklaşık yüzde 58’ini oluşturmaktadır. Son zamanlardaki maden arama faaliyetleri esas olarak Güney Afrika, Namibya, Botsvana, Tanzanya ve Gabon arasında dağılmıştır. Esas olarak platin, altın, elmas, tantal ve baz metaller üretirler. Başlıca keşifler, Moritanya, Liberya, Namibya ve Zimbabve’deki potansiyel olarak elmaslı birkaç kimberlittir. Güney Afrika, mineral kaynaklarının çeşitliliği ve rezervleri açısından jeolojik olarak eşsiz bir ülkedir. Afrika’nın çeşitli mineraller ve metaller (platin, paladyum, titanyum, zirkonyum, kromit, manganez, vanadyum ve vermikülit) üretiminin %50’sinden fazlasını tek başına sağlamaktadır.
Afrika’nın en önemli jeolojik özelliği, güneyde Mozambik kıyısındaki Beira’dan kuzeyde Türkiye’ye uzanan 6.500 km’lik bir mesafe ve 45-80 km genişliğindeki Büyük Afrika Rift sistemidir. Dünya yüzeyindeki en uzun yarık olan bu oluşum, Doğu Afrika Rift Sistemi çevresinde meydana gelen kimberlitler (elmas kaynağı) ve karbonatitler (nadir toprak metaller, fosfatlar ve bazen bakır, altın ve nikel) dahil olmak üzere Doğu Afrika Rift ile ilişkili volkanikler, mineral içerikleri açısından jeolojik olarak çok önemlidir. Rift bölgesi boyunca kaolin, bentonit ve florit gibi Afrika’da bilinen ve gelişmemiş birçok metalik olmayan maden yatağı bulunmuştur. Söz konusu yarık sistemi ayrıca soda külü ve potaslı tuz gölleri de içermektedir. Bölgenin diğer önemli jeolojik yapıları ise, en kuzeybatıda yer alan Atlas Dağları ve en güneyde yer alan Paleozoyik yaşlı kıvrım kuşağıdır.
Sahra altı Afrika’da, özellikle doğal kaynaklarda, yabancı yatırım son otuz yılda önemli ölçüde artmış olup, her geçen gün Dünya’nın çok daha fazla ilgisini çekmektedir. Veriler, 2019 yılında kıtada 406 milyar USD değerinde yaklaşık 1 milyar ton mineral üretildiğini göstermektedir.
Birleşmiş Milletler’e göre Afrika, dünya maden rezervlerinin yaklaşık yüzde 30’una, dünya petrolünün yüzde 12’sine ve dünya doğal gaz rezervlerinin yüzde 8’ine ev sahipliği yapmaktadır. Kıta aynı zamanda dünyadaki altının yüzde 40’ını ve her ikisi de değerli metaller olan krom ve platinin yüzde 90’ını kendi topraklarında bulundurmaktadır.
