AA’dan Zeynep Beyza Kılıç’ın Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) “Küresel Kritik Mineraller Görünümü” raporundan derlediği bilgilere göre, iklim hedeflerine ulaşmak adına hız kazanan yeşil dönüşüm, yalnızca enerji teknolojilerini değil, bu teknolojilerin temelinde yer alan maden politikalarını da köklü biçimde etkiliyor.
Lityum, nikel, kobalt, grafit, bakır ve nadir toprak elementleri gibi mineraller; elektrikli araçlardan bataryalara, yenilenebilir enerji projelerinden enerji depolama sistemlerine kadar birçok alanda kilit rol oynuyor. Bu madenlerin sürdürülebilir ve dengeli bir şekilde temin edilmesi ise ülkeler için sadece ekonomik değil, aynı zamanda jeopolitik bir öncelik haline gelmiş durumda.
En büyük pay bakırın: 490 milyar dolarlık yatırım
Rapora göre, kritik minerallerin arzının güvence altına alınması için bu alandaki yatırımlar da katlanarak artıyor. 2023’te yaklaşık 45 milyar dolar olan yatırım hacminin, 2040 itibarıyla 800 milyar dolara çıkması bekleniyor. En büyük yatırım payı, 490 milyar dolarla bakır madenciliğine ayrılırken, nikel için 160 milyar dolar, lityum içinse 80 milyar dolarlık yatırım öngörülüyor.
Madenlerin değer kazanabilmesi için cevherlerin işlenmesi hayati önem taşıyor. 2023’te dünya genelinde 28 milyon tonun üzerinde hammadde yüzeye çıkarılırken, işlenerek piyasaya sunulan miktar 32 milyon tonu aştı. 2040 itibarıyla bu kapasitenin yüzde 32 artışla 43 milyon tona ulaşması bekleniyor.
İşleme kapasitesindeki en dikkat çekici artış ise grafitte yaşanacak. Grafit işleme kapasitesinin yüzde 267 artarak 7,4 milyon tona çıkması bekleniyor. Lityumda bu oran yüzde 110 olurken, nadir toprak elementlerinde ise yüzde 45’e yakın bir artış öngörülüyor.
Rapora göre, 2040 yılında lityum, nikel, kobalt, grafit ve bakıra olan toplam küresel talebin yüzde 55’inden fazlası temiz enerji sektörü kaynaklı olacak. Aynı yıl nadir toprak elementlerinde ise bu oran yüzde 41 seviyesine ulaşacak.
Küresel temiz enerji hamlesi, artık sadece enerji dönüşümünü değil, aynı zamanda stratejik madencilik politikalarını da şekillendiriyor.
